Śmiało kroczyć tam, gdzie nie dotarło jeszcze żadne prawo!
Europejska Agencja Kosmiczna kojarzy się przede wszystkim z badaniami naukowymi, prowadzonymi dla dobra publicznego. Jest to skojarzenie tylko częściowo trafne. Z Agencją można bowiem „robić biznes” (zob. np. portal przemysłowy ESA).
Po przystąpieniu Polski do Europejskiej Agencji Kosmicznej, wzrosło zainteresowanie polskich pracodawców branżą kosmiczną. Powstał np. Związek Pracodawców Sektora Kosmicznego, zrzeszający obecnie ponad czterdzieści podmiotów (zob. Ryc.1). Przedstawiciele polskiej branży kosmicznej znajdują się również w bazach ESA SMEs Database – małe i średnie przedsiębiorstwa specjalizujące się w zaawansowanych technologiach (por. Ryc. 2 i 3) oraz ESA-STAR (rejestracja w bazie ESA – STAR jest jednym z warunków przystąpienia do przetargów ogłaszanych przez Europejską Agencję Kosmiczną, zob. https://esastar-emr.sso.esa.int/, dostęp 20.3.2017 r.).
Wydaje się, że zainteresowanie polskich pracodawców branżą kosmiczną będzie rosło. Ziszczenie się tego przewidywania uwarunkowane jest jednak przyjęciem ustawy, konstytuującej polskie wewnętrzne prawo kosmiczne (Polska Strategia Kosmiczna to za mało). Prace nad ustawą o polskim rejestrze obiektów kosmicznych ciągle trwają (zob. Ryc. 4).
Robienie biznesu z ESA wymaga przygotowania, także prawnego (m.in. z zakresu prawa umów). „Must read” prawnika w tym zakresie są m.in. Ogólne Klauzule i Warunki dla Kontraktów Europejskiej Agencji Kosmicznej (General Clauses and Conditions for ESA Contracts – w praktyce obrotu często używa się skrótu GCC).
Ogólne Klauzule i Warunki dla Kontraktów ESA stosuje się do Kontraktów zawartych przez Agencję o ile nie zdecydowano inaczej we właściwym Kontrakcie (tzw. domniemanie stosowania GCC). Szczegółowe klauzule oraz warunki mogą zostać określone lub powołane w Kontrakcie i jego aneksach i/lub załącznikach. Takie aneksy i/lub załączniki stanowią integralną część Kontraktu (zob. Klauzulę nr 1 GCC). Spod reżimu GCC zostały wyłączone np. kontrakty dotyczące usług, w zakresie których podmiot publiczny ma status monopolisty.
Z aktualną treścią General Clauses and Conditions for ESA Contracts można zapoznać się np. za pośrednictwem portalu prawnego ESA (Law at ESA). GCC dostępne są w: angielskiej, niemieckiej i francuskiej wersji językowej.
General Clauses and Conditions for ESA Contracts składają się z dwóch części, z których pierwsza (Warunki Właściwe dla Kontraktów ESA) została podzielona na dziewięć rozdziałów, natomiast druga (Warunki Dotyczące Praw Własności Intelektualnej dla Kontraktów ESA z Zakresu Nauki, Badań i Rozwoju) na dwie opcje (A i B). Częścią GCC są także Aneksy. Jest ich pięć:
PART 1: CONDITIONS APPLICABLE TO ESA CONTRACTS
Chapter I General provisions
Clause 1 Applicability of Clauses and Conditions
Clause 2 Approval and entry into force
Clause 3 Languages
Clause 4 Originals of the Contracts
Clause 5 The Parties’ representatives
Clause 6 Publicity relating to Contracts
Clause 7 Transfer of Contract
Chapter II Execution of the work
Clause 8 General conditions of execution
Clause 9 Key personnel
Clause 10 Sub-contracts
Clause 11 Customer Furnished Items (CFI)
Clause 12 Items made available by the Agency
Clause 13 Changes
Chapter III Delivery
Clause 14 Time-limits for the provision of Deliverables and services
Clause 15 Handling, packing and transport, Transfer of ownership and risk
Clause 16 Acceptance and rejection
Clause 17 Penalties/ incentives
Chapter IV Liabilities
Clause 18 Liability for damage to staff and goods Clause 19 Liability for consequential damage during the execution of the Contract
Clause 20 Liability after Acceptance
Chapter V Warranty
Clause 21 Scope of warranty
Clause 22 Warranty period
Clause 23 Procedure applied in the event of Defects or failures
Chapter VI Compliance with statutory and other obligations
Clause 24 Disclosure and use of information by the Contractor
Clause 25 Infringements of the law
Clause 26 Infringements of third-party rights
Chapter VII Prices and payments
Clause 27 Pricing
Clause 28 Payments
Clause 29 Agency’s exemptions
Chapter VIII Termination
Clause 30 General rule
Clause 31 Termination without fault of the Contractor
Clause 32 Termination with fault of the Contractor
Clause 33 Termination in special cases
Chapter IX Law
Clause 34 Applicable law
Clause 35 Dispute Resolution
PART II: CONDITIONS CONCERNING INTELLECTUAL PROPERTY RIGHTS FOR ESA STUDY, RESEARCH AND DEVELOPMENT CONTRACTS
PART II
(Option A): CONDITIONS CONCERNING INTELLECTUAL PROPERTY RIGHTS AND ASSOCIATED RIGHTS FOR STUDY, RESEARCH AND DEVELOPMENT – GENERAL REGIME –
Clause 36 General
Clause 37 Information to be provided
Clause 38 Disclosure
Clause 39 Ownership of Intellectual Property Rights
Clause 40 Registration of Intellectual Property Rights
Clause 41 Use of Intellectual Property Rights
Clause 42 Software
Clause 43 Background Intellectual Property Rights
Clause 44 Exploitation
Clause 45 Evaluation of Technology
Clause 46 Fees
Clause 47 Re-supply
Clause 48 Infringement
Clause 49 Transfer outside Member States
PART II:
(Option B): CONDITIONS CONCERNING INTELLECTUAL PROPERTY RIGHTS AND ASSOCIATED RIGHTS FOR STUDY, RESEARCH AND DEVELOPMENT – SPECIAL REGIME FOR PARTLY FUNDED CONTRACTS –
Clause 50 General
Clause 51 Information to be provided
Clause 52 Disclosure
Clause 53 Ownership of Intellectual Property Rights
Clause 54 Registration of Intellectual Property Rights
Clause 55 Use of Intellectual Property Rights
Clause 56 Software
Clause 57 Background Intellectual Property Rights
Clause 58 Exploitation
Clause 59 Evaluation of Technology
Clause 60 Fees
Clause 61 Re-supply
Clause 62 Infringement
Clause 63 Transfer outside Member States
Annex I Determination of prices and cost control
Annex II Classification of Prices
Annex III Penalty Scales
Annex IV Definitions
Annex V Events not covered by insurance
W ujęciu polskiego prawa cywilnego, GCC są, jak się wydaje, ogólnymi warunkami umowy. Konieczność ich opracowania wynikła z praktyki obrotu. ESA współpracuje z podmiotami z wielu państw o różnych systemach prawnych. Europejska Agencja Kosmiczna nie mogłaby zatem prowadzić efektywnej działalności bez standaryzacji procesu zawierania Kontraktów. Niestety, ESA nie przygotowała oficjalnego komentarza do GCC. Taki dokument natomiast bardzo ułatwiłby współpracę podmiotów gospodarczych z Agencją.
Ryc. 1. Podmioty zrzeszone w PZPSK oraz ich kompetencje. Źródło: oficjalna strona internetowa Polskiego Związku Pracodawców Sektora Kosmicznego, http://space.biz.pl/pl/, dostęp 20.03.2017 r.
Ryc. 2. Polscy przedsiębiorcy znajdujący się w bazie ESA SMEs Database – małe i średnie przedsiębiorstwa specjalizujące się w zaawansowanych technologiach. Źródło: oficjalna strona internetowa ESA poświęcona SMEs Databes, http://smed.esa.int/index2.php?, dostęp 20.03.2017 r.
Ryc.3. Procentowy udział polskich przedsiębiorców w bazie ESA SMEs Database – małe i średnie przedsiębiorstwa specjalizujące się w zaawansowanych technologiach. Źródło: oficjalna strona internetowa ESA poświęcona SMEs Databes, http://smed.esa.int/index2.php?, dostęp 20.03.2017 r.
Ryc. 4. Status prac nad projektem ustawy o krajowym rejestrze obiektów kosmicznych. Źródło: oficjalna strona Rządowego Centrum Legislacji, https://legislacja.rcl.gov.pl/, dostęp 20.03.2017 r.
Mariusz T. Kłoda
Wpis ten nie stanowi opinii lub porady prawnej w rozumieniu obowiązującego prawa. Ma on wyłącznie informacyjny charakter. Autor wpisu nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji, podejmowanych na jego podstawie.